وجود چالش‌ها و مشکلاتی که به واسطه شیوع کرونا ایجاد شد، کشورها را بر آن داشت تا با عزمی جدی ضمن حل و رفع موانع موجود، زمینه‌سازی لازم را برای پیشگیری از غافلگیری‌های احتمالی صورت دهند.

توسعه در نوآوری‌های پزشکی

کشورهایی که برای حوزه سلامت و درمان و توسعه این حوزه، برنامه‌های سیاستی و آینده‌نگاری مناسبی را تدارک دیده بودند و در مسیر تامین نیازهای فناورانه از تجهیزات پزشکی تا اقلام ضد عفونی با چالش‌های کمتری مواجه شدند چراکه زیرساخت‌های دانشی و فناورانه مناسب برای رفع نیازها را تدارک دیده بودند.

توانمندی ایران در عرصه تامین تجهیزات فناورانه تولید ماسک‌های تنفسی، تجهیزات پیشرفته بیمارستانی و اقلام ضد عفونی در زمانی که علاوه بر محدودیت‌های ناشی از شیوع ویروس، کم‌تر کشوری حاضر به عرضه تجهیزات بود و ایران از عارضه دیگری تحت عنوان تحریم رنج می‌برد، نشان داد وجود برنامه‌ها و سیاست‌های راهبردی مبنی بر خوداتکایی و توانمندی فناورانه تا چه اندازه می‌تواند در موقعیت‌های حساس و کلیدی، راه‌گشا باشد.

گزارش شاخص جهانی نوآوری که سال 2019 منتشر شد، بر نوآوری‌های زیستی و پزشکی تمرکز داشت و با بررسی جایگاه کشورها در این حوزه از جمله ایران، پیش‌بینی کرد در آینده‌ای نزدیک فناوری‌های نوظهوری چون هوش مصنوعی، اصلاح ژن و استارتاپ‌های حوزه سلامت موبایل، خدمات حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی کشورهای توسعه یافته و در مسیر توسعه را متحول خواهد ساخت.

در این گزارش، به یافته‌های مختلفی برای حرکت بهتر کشورها در مسیر نوآوری‌های حوزه سلامت اشاره شده است و بر اساس این گزارش، توجه به حوزه مراقبت و درمان، یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های توسعه پایدار اقتصاد و بهبود زندگی جامعه تلقی شده است. گام بلند کشورها در حذف فاصله‌های دسترسی به خدمات بهداشتی یکی دیگر از مواردی به شمار می‌رود که این گزارش بر آن تاکید داشت.

در این گزارش همچنین به ضرورت نوآوری‌های پزشکی برای دسترسی بهتر جامعه به خدمات حوزه سلامت تاکید شده است. نوآوری‌هایی که در بخش‌ها و ابعاد گوناگونی نقش دارند و کسب و کارهای نوین می‌توانند زمینه‌ساز توسعه آن باشند. ایجاد یک زیست‌بوم جهانی برای توسعه نوآوری‌ها و فناوری‌های این حوزه، راهکاری است که گزارش شاخص جهانی نوآوری بر آن صحه می‌گذارد.

همگرایی فناوری‌ها

ظهور فناوری‌های همگرا و تعامل حوزه سلامت که زیست فناوری در راس آن قرار دارد با دیگر حوزه ها همچون اطلاعات و ارتباطات، فناوری‌های دیجیتال و دیگر حوزه‌ها، زمینه‌ای ایجاد کرده است تا راهبردهای حوزه سلامت و بهداشت دستخوش تحولی جدلی شده و با توسعه زیرساخت‌ها، زمینه دسترسی بهتر جامعه به امکانات و خدمات فراهم شود.

ظهور فناوری‌ها نو در حوزه پزشکی، زمینه‌ساز ایجاد بازارهای جدید است. ایجاد این بازارها فرصتی را برای سرمایه‌گذاری‌های در نوآوری‌های پزشکی و سرمایه‌گذاری و تحول خدمات حوزه سلامت به ارمغان می‌آورد. در این مسیر توجه به نیرو انسانی توانمند و خلاق، بهره‌مندی از نقش‌آفرینی بازیگران کلیدی نوآوری، تعامل‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی مزایا و ارزش‌های افزوده فراوانی را به همراه می‌آورد.

یک فصل از گزارش شاخص جهانی نوآوری در سال 2019 به طور مفصل و ویژه نوآوری‌های حوزه پزشکی در کشورمان و دورنمای آینده این حوزه را مورد توجه قرار داده است. در این فصل ضمن شناسایی عوامل اثرگذار دردر حوزه نوآوری، به بیان ابعاد و وضعیت این حوزه و روش‌هایی برای کاهش موانع پیش روی نوآوری در حوزه سلامت و پزشکی توجه شده است.

حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از زیست‌بوم نوآوری‌های حوزه پزشکی اشاره شده است. به طوری که بازار دارای ظرفیت دارو و تجهیزات پزشکی با ایجاد زیست‌بومی نوآورانه، زمینه‌ساز بروز نوآوری‌های جوانان خلاق و کارآفرین شده است.

همچنین تلاش‌ها برای ایجاد بستری نوآورانه در حوزه پزشکی، به هم‌افزایی بین تأمین سرمایه انسانی، فعالان زیست‌بوم نوآوری و دیگر بخش‌های جامعه شده است و به کمک آموزش، ترویج، حمایت از تحقیق و توسعه به‌ویژه در بخش شرکتی و دانشگاهی و نیز ایجاد یک چهارچوب سیاستی پزشکی حامی نوآوری و رو به رشد، میسر شده است.

استفاده از مجموعه‌ای از این رویکردها در کنار برنامه‌هایی چون پیوست فناوری و آینده‌نگاری ملی و همچنین سیاست‌های افزایش تاب‌آوری فناورانه و نوآورانه در صنایع، امروز زمینه‌ای را فراهم آورد تا کشور در زمینه تامین تجهیزات فناورانه و نوآورانه حوزه پزشکی و دارویی به توانمندی برسد.